Διατροφή και αναπνευστική αποκατάσταση

Τι είναι το οξειδωτικό στρες ;

Οι περισσότερες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, προκαλούνται από αλληλεπίδραση μεταξύ γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η ρύπανση, η διατροφή και το κάπνισμα.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρία, ορισμένες πνευμονικές παθήσεις, όπως η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, το βρογχικό άσθμα, η πνευμονία κ.ά., συνδέονται με μια διαδικασία που ονομάζεται οξειδωτικό στρες. Το οξειδωτικό στρες παρουσιάζεται όταν η δράση οξειδωτικών παραγόντων (όπως ο καπνός των τσιγάρων, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι λοιμώξεις) υπερβαίνει τις αντοχές του συστήματος αντιοξειδωτικής προστασίας του οργανισμού μας.

Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι ενδείξεις, ότι η λήψη σωστών διατροφικών παραγόντων και θρεπτικών ουσιών  μπορούν να προλάβουν ή και να προστατεύσουν τους πνεύμονες από το οξειδωτικό στρες.

Ποιες είναι λοιπόν οι καλύτερες αντιοξειδωτικές τροφές για τον συγκεκριμένο σκοπό;

Κρεμμύδι: τα κρεμμύδια είναι πλούσια σε πολλά θρεπτικά συστατικά και έτσι μας βοηθούν σε πολλές ασθένειες, όπως ο καρκίνος ή ορισμένες λοιμώξεις των πνευμόνων. Επιπλέον, μας βοηθάνε να απαλλαγούμε από τα φλέγματα, ενώ ταυτόχρονα απομακρύνουν τις τοξίνες  από τον οργανισμό.

Καρότο: τα καρότα περιέχουν β-καροτίνη, η οποία μετατρέπεται σε βιταμίνη Α. Αυτή η βιταμίνη, όπως έχουν αποδείξει αρκετές έρευνες, μειώνει σημαντικά την πιθανότητα της εμφάνισης άσθματος, αλλά και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα.

Σκόρδο: το σκόρδο ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού λόγω της αντιφλεγμονώδους δράσεως του. Σε μελέτη που διεξήχθη  πρόσφατα, υπέδειξε ότι τα άτομα που καταναλώνουν συστηματικά σκόρδο(π.χ. μισό ωμό σκόρδο δύο φορές την εβδομάδα)διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του πνεύμονα.

Πορτοκάλι: γενικώς τα φρούτα και τα λαχανικά, περιέχουν αντιφλεγμονώδεις ουσίες όπως βιταμίνη C. Η βιταμίνη C δρα ενάντια στις λοιμώξεις και τις φλεγμονές των πνευμόνων.

Ξηροί καρποί: οι ξηροί καρποί είναι πλούσιοι σε βιταμίνη Ε, η οποία έχει αντιφλεγμονώδη δράση, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και συμβάλλει στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων τα οποία μεταφέρουν το οξυγόνο στους ιστούς του σώματος. Η επαρκής μεταφορά οξυγόνου σε όλο τον οργανισμό μειώνει την δύσπνοια και το αίσθημα κόπωσης.

Προϊόντα ολικής αλέσεως: Επειδή η κατανάλωση απλών υδατανθράκων(όπως λευκό ψωμί, λευκά μακαρόνια, λευκό ρύζι και γλυκά) αυξάνει την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα(CO2) επιδεινώνοντας έτσι την δύσπνοια , συστήνεται η αντικατάσταση τους από σύνθετους υδατάνθρακες όπως τα ολικής αλέσεως ψωμί,  ζυμαρικά και  δημητριακά.

Ρόδι: Τα ρόδια επίσης είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη και την εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων.

Τζίντζερ: Ρόφημα από ρίζες τζίντζερ μαζί με τσάι αναμιγμένο με λεμόνι, βοηθά πολύ την αναπνοή και αποβάλλει τις τοξίνες από το αναπνευστικό σύστημα.

Άλλα προϊόντα διατροφής που συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος:

Ελαιόλαδο: χάρις τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά που περιέχει εξουδετερώνει ως ένα βαθμό τις αρνητικές συνέπειες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όπως η αύξηση της αρτηριακής πιέσεως και οι βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία οι οποίες οδηγούν σε μειωμένη οξυγόνωση των ιστών του οργανισμού και δυσκολίες στην αναπνοή.

Καφές: Η καφεΐνη έχει βρογχοδιασταλτική δράση, ανακουφίζοντας έτσι από το δυσάρεστο αίσθημα της δύσπνοιας.

Σπόροι: όπως ηλιόσποροι, πασατέμπος και λιναρόσπορος είναι πλούσιοι σε μαγνήσιο. Το μαγνήσιο συμβάλει στη χαλάρωση των μυών του αναπνευστικού συστήματος και μειώνει την φλεγμονή διευκολύνοντας έτσι την αναπνοή. Άλλες πηγές μαγνησίου είναι τα καρώτα, το σπανάκι το κρέας και τα θαλασσινά.

Λαχανικά: το μπρόκολο, το κουνουπίδι και τα λαχανάκια Βρυξελλών, περιέχουν γλυκοζινολικές ενώσεις, οι οποίες, σύμφωνα με μελέτες, εμποδίζουν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων και μειώνουν την φλεγμονή των πνευμόνων.

Μήλο: Τα μήλα περιέχουν φλαβονοειδή και φαινολικά οξέα, ουσίες που αποτρέπουν την φλεγμονή στους πνεύμονες, μειώνοντας έτσι τον αναπνευστικό συριγμό, συχνό σύμπτωμα διαφόρων πνευμονοπαθειών και κυρίως του βρογχικού άσθματος.

Και ποιες θα ήταν  οι διαιτητικές συστάσεις που θα βελτίωναν την ποιότητα ζωής των ασθενών με χρόνια αναπνευστική νόσο;

• Τα γεύματα, θα πρέπει να είναι μικρά και συχνά, 5-6 ημερησίως. Επίσης θα πρέπει να είναι μαλακά (σούπες, λαδερά, φαγητά με ζουμί, φαγητά κατσαρόλας) ιδίως όταν στα συμπτώματα συγκαταλέγεται βήχας ή και δύσπνοια.
• Το διαιτολόγιο θα πρέπει να περιέχει πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας όπως κρέας, γάλα, αυγό, ψάρι, όσπρια, σόγια.
• Οι υδατάνθρακες θα πρέπει να είναι περιορισμένοι, γιατί κατά τον μεταβολισμό τους παράγεται CO2 που δυσχεραίνει την αναπνοή. Άρα θα πρέπει να αποφεύγονται γλυκά, λευκό ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά και τροφές πλούσιες σε άμυλο όπως πατάτα, ρύζι.
• Τα αλάτι θα πρέπει να είναι μειωμένο ιδίως αν ο ασθενής λαμβάνει κορτιζόνη ή πάσχει από καρδιακή ανεπάρκεια και παρουσιάζει οιδήματα.

Η συνιστάμενη ημερήσια ποσότητα αλατιού δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 5-6 gr.

• Φρούτα. Επιβάλλεται η καθημερινή κατανάλωση τους, ιδίως εσπεριδοειδή, κάστανα, σταφύλια, μήλα, ρόδια διότι εκτός που προστατεύουν τον οργανισμό ποικιλότροπος, ενισχύουν και την αναπνευστική λειτουργία.
• Τα ψωμί (είτε μαύρο είτε ολικής αλέσεως) δεν πρέπει να ξεπερνά τις 4-5 φέτες συνολικά κατά την διάρκεια της ημέρας.
• Ελαιόλαδο. Αρκούν 4-5 κουταλιές σούπας μοιρασμένο στα γεύματα και την σαλάτα.
• Συστήνεται η κατανάλωση 1 με 2 αυγά την εβδομάδα, εφόσον δεν υπάρχει αντένδειξη λόγω χοληστερίνης.
• Η λήψη φυτικών ινών (φρούτα με την φλούδα τους, ξηροί καρποί και όσπρια), σε λογικές ποσότητες, συμβάλλει στην αποφυγή δυσκοιλιότητας, η οποία συχνά είναι αίτιο δυσφορίας και δύσπνοιας.
• Η επαρκής ενυδάτωση είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία όλου του οργανισμού, αλλά συγκεκριμένα στην Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια συμβάλλει στην καλύτερη αποβολή των πτυέλων. Περίπου 8 ποτήρια υγρών Θεωρείται η ελάχιστη ημερήσια ποσότητα υγρών που πρέπει να πίνει κάποιος.
• Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (φυλλώδη λαχανικά, σόγια, λιπαρά ψάρια) είναι απαραίτητα για την υγεία μας, αλλά δεν περιλαμβάνονται επαρκώς στη διατροφή των περισσοτέρων. Τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα (φυτικά έλαια όπως από καλαμπόκι ή ηλιόσπορους, μαργαρίνη, τηγανητά, τυποποιημένα τρόφιμα  με λάδι) αντίθετα καταναλώνονται κατά κόρον. Μια σωστή, υγιεινή διατροφή προϋποθέτει να καταναλώνουμε 4 με 10 φορές περισσότερα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα από ωμέγα-6.Αν ασθενής λαμβάνει διουρητικά, θα πρέπει να αυξήσει την πρόσληψη καλίου. Τροφές πλούσιες σε κάλιο είναι: η μπανάνα, τα κάστανα, τα καρύδια, το μαρούλι, ο ντοματοχυμός, τα φασόλια, οι φακές, ο αρακάς, και η πατάτα.
• Ασθενείς με Χρόνια Αναπνευστική Νόσο, θα πρέπει να αποφεύγουν:

1. Την χρήση αλκοόλ.
2. Τρόφιμα καυτερά ή με πολλά μπαχαρικά.
3. Ξινά τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων και των ξινών φρούτων (όπως πορτοκάλι, μανταρίνι, γκρέιπφρουτ).
4. Την αλόγιστη χρήση καφέ, ακόμα και αυτού που δεν περιέχει καφεΐνη, καθώς προκαλεί νευρικότητα και αλληλεπιδρά με ορισμένα φάρμακα.

Τι θα πρέπει να τρώει λοιπόν, ασθενής με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια;

Ένα τυπικό, εβδομαδιαίο διαιτολόγιο θα πρέπει να περιλαμβάνει:

• 1 φορά κόκκινο κρέας (μοσχάρι, κιμά).
• 1 φορά λευκό κρέας (κοτόπουλο, χοιρινό).
• 2 φορές ψάρια (ιδιαίτερα αυτά που είναι πλούσια σε ωμέγα-3) όπως σολομός, γαύρος, σαρδέλα, τόνος, ρέγκα, σκουμπρί.

Τα ανωτέρω γεύματα, θα πρέπει να συνοδεύονται από σαλάτες και 2-3 κουταλιές σούπας ρύζι ή πατάτες ή κριθαράκι ή μακαρόνια ολικής αλέσεως.

• 1 φορά όσπρια (φασόλια, ρεβίθια, φακές, φάβα) συνοδευμένα με σαλάτα και 1 φέτα μαύρο ψωμί.
• 1 φορά λαχανικά μαγειρεμένα λαδερά καλύτερα κατσαρόλας ή φούρνου μαζί με σαλάτα και 1 φέτα μαύρο ψωμί.
• 1 φορά λαχανικά με κιμά και ρύζι συνοδευμένα με σαλάτα και 1 φέτα μαύρο ψωμί.

Συμπέρασμα:

Στην Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, στην βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς, μπορεί να συμβάλλει η σωστή διατροφή μαζί με την απώλεια βάρους. Έτσι πρέπει να ελέγχεται και να ρυθμίζεται κυρίως η ποιότητα και λιγότερο η ποσότητα της διατροφής του ασθενούς